KOETSHUIS DE BOEKEL

Landhuis de Boekel met koetshuis omstreeks 1906

De bovenstaande foto is gemaakt omstreeks 1906 van landhuis ‘De Boekel” het buitenverblijf van het echtpaar Ter Kuile-van Heek aan de Slaghekkeweg. Het huis was gebouwd in 1905 door architect Karel Muller op een idyllische plaats bij een oude boerderij ver weg van het in opkomst zijnde Enschede. Voor het Koetshuis annex paardenstal staat een rijtuig met twee paarden ervoor in toom gehouden door een koetsier in een lange jas. Het kleine jongentje in het midden is waarschijnlijk Nico H. ter Kuile . Het echtpaar Ter Kuile van Heek had ook een Herenhuis op de hoek van de Hengelosestraat – Brammekerstraat. Op de plaats van dat Herenhuis is later het eerste pand van Vroom & Dreesmann gebouwd. Vanuit dit Herenhuis had het gezin een riant uitzicht op het Hoedemakersplein met het bankiersgebouw van B.W. Blijdenstein & Co. Jr.

Het huidige koetshuis anno 2018 Foto: Enschede- architectuurcentrum Twente.

Het landhuis is gebouwd in 1901 in opdracht van de heer Ter Kuile. Het ontwerp is afkomstig van architect Karel Muller. Later, in 1956, is het landhuis in opdracht van Fam. M. Ter Kuile-Scholten verbouwd naar een ontwerp in de zogenaamde chalet-stijl van de Larense (NH) architect P.C. van Uchelen. Bij het pand hoort een garage/koetshuis.
De tuin van landhuis De Boekel is een ontwerp van tuinarchitect  Van der Swalmen is beschermd als Rijksmonument.
Omstreeks 1901 is in opdracht van dhr. H. ter Kuile door Karel Muller een zomerhuis gebouwd. In de eerste wereldoorlog (1914-1918) werd hierbij de tuin aangelegd door de tuinarchitect Louis van der Swaelmen (1883-1929).  Van der Swaelmen is in Nederland weinig bekend, maar in België, waar hij werkte als architect, stedenbouwkundige en landschapsarchitect, kreeg hij in de jaren twintig enige faam wegens zijn vooraanstaande rol in de tuinstad-beweging aldaar.
In verband met de 1e wereldoorlog werd hij geëvacueerd en in de omgeving van Enschede ondergebracht. De familie Ter Kuile kwam met hem in contact via lezingen over tuinarchitectuur die hij gaf. In opdracht van de familie heeft hij gedurende de oorlogsjaren de tuin bij het huis ontworpen. Er zijn geen andere tuinen van Van der Swaelmen in Nederland bekend. In België heeft hij meer tuinen aangelegd. Van de tuin zijn geen ontwerptekeningen bekend.
Door uitbreiding van het huis is het terras nu kleiner dan oorspronkelijk het geval was. Het beschermde deel van de tuin vormt een onderdeel van een complex van huis met bijgebouwen en omliggend terrein.
Al deze overige elementen, inclusief het (gewijzigde) huis, zijn voor bescherming van rijkswege van ondergeschikt belang. De beschermde langwerpige zijtuin bestaat uit verschillende delen: het terras, de binnentuin met een gazon en bassin omgeven door bloemborders en de moestuin. Dit geheel is vrijwel symmetrisch aangelegd langs een hoofdas die aansluit op de terrasdeuren in het deel van de oostgevel van het huis. Oorspronkelijk was dit een open veranda.
Waardering
De deeltuin,  in 1914-1918 ontworpen door tuinarchitect Louis van der Swaelmen ten oosten van het rond 1901 gebouwde zomerhuis de Boekel heeft cultuurhistorische en tuinhistorische waarde: - als gaaf voorbeeld van een streng geordende symmetrische deeltuin in aansluiting op het huis, - vanwege de esthetische kwaliteit van het oorspronkelijke ontwerp van de rond een hoofdas ontworpen deeltuin met spannende ruimtelijke opbouw door hoogteverschillen, afwisseling in vormen en materialen; - als een zeldzaam voorbeeld in Nederland van een deeltuin uit het oeuvre van de tuinarchitect Van der Swaelmen.
  • Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
  • Architectuurcentrum Enschede.
  • Archief gemeente Enschede.