De Mallumsche watermolen in Eibergen.
Historie Mallumsche Molen
In de uit 1188 daterende goederenlijst van de Graaf van Dale wordt de “curtis Mallande” (het hof Mallum) in de parochie Eckberghe (Eibergen) genoemd. In papieren van een later jaar, te weten 1430, komt een watermolen voor. Vermoedelijk was dat de voorganger van de huidige Mallumsche Molen. De molen wordt verder genoemd in 1424. Toen werd deze door de eigenaar van het hof te Mallum verkocht aan Otto van Bronkhorst heer van Borculo.
De inwoners van Eibergen waren verplicht op de Mallumsche molen hun koren te laten malen; het was een zogenaamde dwangmolen. In de 17e eeuw stonden hier, aan beide oevers van de Berkel twee molens: een koren- en een papiermolen. In de 18e eeuw is sprake van een koren- en een oliemolen. Beiden brandden af in het midden van de 18e eeuw. De korenmolen brandde in 1746 af maar werd in 1748 weer opgebouwd. Dat is dan het nu nog bestaande molenhuis. Enkele jaren later ging de aan de andere oever gelegen oliemolen ook in vlammen op. Deze werd in 1755 opnieuw opgebouwd, maar in 1917 werd hij gesloopt. Reden hiervoor was een afnemende vraag naar raap- en lijnolie. Puin van het oude molenhuis ligt nu (soms) nog hinderlijk voor de ingang van de schutsluis.
In Borculo, Ruurlo en Haaksbergen bevinden zich nog dubbele watermolens zoals die hier ook gestaan moet hebben.
De wanden van de molen zijn aan de Berkelzijde bekleed met Bentheimer zandsteen. Dit is een steensoort die per Berkelzomp uit Duitsland werd aangevoerd en die in deze regio in veel gebouwen werd verwerkt. De huidige molen is een koren- en pelmolen. In het molenhuis vindt u dan ook een koppel maalstenen om graan te malen en een pelsteen om bijvoorbeeld rijst of gort te pellen. Op zaterdagen zetten de vrijwillige molenaars de molen in werking. Dit is mogelijk door de energie die wordt opgewekt door het molenrad.
De korenmolen bleef tot 1943 in bedrijf en werd in 1948 eigendom van de (gemeentelijke) stichting “De Mallumsche Molen”. Deze stichting zette datzelfde jaar nog een restauratie in gang. In 1978 werd de molen opnieuw gerestaureerd. In 2004 besloot de stichting de molen over t dragen aan de stichting Eibergse Molens. Deze kwam tot stand door samenvoeging van de Stichting de Mallumsche Molen en de Pieperstichting. Doel was uiteraard om de beide molens met daarbij behorende gebouwen in stand te houden.
Daarnaast is er tot op heden nóg een groep die zich voor het belang van de molen inzet. Dat is de Stichting Vrienden van de Mallumse molen, die, net als de Stichting Vrienden van de Piepermolen, de lokale belangstelling voor de molen warm houdt en zich inzet om donateurs te werven. Met de opbrengsten daarvan kan af en toe bijgesprongen worden als de vrijwillige molenaars verlegen zijn om middelen voor het kopen van verf, teer, touw, zeilen en wat dies meer nodig zij om de molen draaiende te houden.
Bron: Stichting Eibergse molens (2020)
Molentype: |
onderslagmolen |
Ligging: |
Gemeente Berkelland, buurtschap Mallem, aan de rechteroever van de oude Berkelarm in Mallem |
Bouwjaar: |
1748 |
Eigenaar: |
Stichting Eibergse Molens, Eibergen |
Vrijwillige molenaars: |
R. Griess; G. Hebels; mw. M. Hebels; K. de Jonge en T. Kok |
Gebouw: |
baksteen; aan de Berkelzijde met zandsteen bekleed. X-vormige muurankers. Grondvlak: 12,50 x 9,00 m. Met strodokken en pannen gedekt. |
Waterrad: |
hout: diameter 4,80 m; breedte schoepen 0,85 m |
Wateras: |
hout |
Maalstenen: |
een koppel 16er. blauwe stenen |
Pelsteen: |
Bentheimer zandsteen |
Specificaties: |
Spoorwiel:80 kammen; rondsel pelsteen: 16 staven; rondsels maalstenen 30 en 31 staven. |