Enschede 80 jaar bevrijd van de Duitse bezetting.

Het jaar 2025 is voor Enschede een gedenkwaardig jaar, het is precies 80 jaar geleden dat Enschede bevrijd werd van de Duitse bezetting. Enschede was bevrijd van vijf dramatische oorlogsjaren met jodenvervolging, herhaaldelijke bombardementen, voortdurende honger en alles omvattende angst onder de bevolking.
Voor de Stichting Cultureel Erfgoed Enschede is dat reden om de bevrijding op bijzondere wijze te herdenken.

Vanaf de Bouwhuistunnel loopt het spoor richting Wethouder Nijhuisstraat

Ons collectief geheugen, als het gaat om historische gebouwen, is vaak gericht op een aantal specifieke gebouwen in Enschede die er niet meer zijn. Het voormalige politiebureau, de villa’s aan de Nijverheidsstraat en ook het Bouwhuistunneltje in de spoorlijn Enschede Hengelo spreken nog steeds bij velen tot de verbeelding. Op het internet circuleren regelmatig foto’s van het Bouwhuistunneltje dat een belangrijke verbinding was tussen de Parkweg en het Twekkelerveld. Velen herinneren zich nog dat je als fietser goed moest opletten om niet in de uitsparing van het spoor te belanden met gevolg een valpartij

De Museum Buurtspoorweg maakt gebruik van de Bouwhuistunnel

Het tunneltje werd in het jaar 1866 gebouwd voor de aanleg van de spoorlijn Oldenzaal - Lonneker - Enschede - Boekelo - Haaksbergen. Het gedeelte van deze lijn tussen Boekelo en Haaksbergen bestaat nog steeds. In de zomermaanden
rijden hier als toeristische attractie de historische treinen van het Museum Buurtspoorweg. De tunnel ontleend zijn naam aan het destijds nabij gelegen cafe Bouwhuis,
In het jaar 1972, eindigde de functionaliteit van de spoorlijn naar onder andere de bandenfabriek Vredestein en spinnerij Oosterveld. Nadat in 1974, naast het kleine Bouwhuis tunneltje, een grote tunnel voor het verkeer werd gebouwd, werd het Bouwhuistunneltje ook niet meer voor het wegverkeer gebruikt.

Cafe Bouwhuis.

In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw werd de spoorverbinding tussen bedrijven en het NS station niet meer gebruikt. Begin 1992 werd het Bouwhuistunneltje volgestort met zand en vervolgens dichtgemetseld. Daarna
verdween het geheel onder het talud van de spoorweg Enschede - Hengelo (O). In de wijk Twekkelerveld, is vooral de bewonersvereniging Rigtersbleek actief geweest met de oude tunnel. In 2009 heeft de wijkraad van het Twekkelerveld nog een poging ondernomen het Bouwhuis tunneltje weer open te stellen, als historische waardevol voor dit stadsdeel, dat voorheen bijna alleen via dit tunneltje te bereiken was. Deze initiatieven hebben echter niet tot resultaat geleid.

Het was oppassen geblazen om niet met de wielen van de fiets in de spoorrail te komen.

De Tweede Wereldoorlog.
Dat het Bouwhuis tunneltje in de Tweede Wereldoorlog bij het verzet nog een belangrijke rol heeft vervuld weten eigenlijk maar weinig Enschedeers.
Piet (Schuilnaam "Blonde Piet") afkomstig uit Drenthe, was al heel jong als wever, in de textielfabriek van Van Heek te Enschede, werkzaam. Hij gebruikte weinig
woorden. Kon het niet laten om iemand zo af en toe een poets te bakken. Na zijn "immigratie", samen met zijn ouders, broers en zussen, vanuit zuid-oost Drenthe, verbleven zij eerst in Oldenzaal, dat voor vader
Alberts te Katholiek was. Na een tijdje in de wijk de Velve te Enschede te hebben gewoond, vond vader Alberts deze wijk te communistisch en uiteindelijk vond hij z'n draai in de wijk de Broekheurne in het zuidelijke stadsgedeelte van Enschede. Daar ging Piet naar de lagere school en van daaruit de fabriek in. Bij de familie Alberts, heerste het motto: "Arbeid Adelt".

 

 

 

 

 

 

 

 

Blonde Piet of Piet Alberts

Foto boven: Piet Alberts ofwel Blonde Piet.

Piet, die tijdens het uitbreken van de oorlog, nabij het plaatsje Achterberg, even ten noorden de Grebbeberg, als mitraillist dienst deed, (4 MC) werd later tijdens het terugtrekken van het leger nabij Maarssen, samen met z´n maat Gerrit van Heek, krijgsgevangen genomen, maar zij wisten tijdens het wachten op de trein, die hen naar Duitsland zou vervoeren te ontvluchten. Toch werden Gerrit en Piet kort daarop thuis gearresteerd en teruggevoerd in krijgsgevangenschap en verbleven zij vervolgens 6 weken in Amerongen. Hij en zijn maat Gerrit moesten daar oorlogsmateriaal sorteren en schoonmaken.

Na zijn vrijlating kwam hij al vroeg in aanraking met de illegale activiteiten, uitgevoerd door jongeren in zijn kerk, de gereformeerde kerk van Enschede zuid, alwaar ook Johannes ter Horst deel van uitmaakte. Al heel snel raakte hij betrokken bij het helpen onderduiken van personen, die door de Duitsers gezocht werden. De vertrouwensband tussen Johannes en Piet was er al vroeg, mede gesterkt door hun gezamenlijke geloofsovertuiging. Piet verbleef al de oorlogsjaren in de stad Enschede.
Alhoewel het nergens beschreven staat, heeft Piet inmiddels het commando gekregen van de nieuw opgerichte Knokploegen binnen Enschede, die kort daarop afdelingen werden van de Binnenlandse Strijdkrachten. Johannes stond boven hem en had het commando over geheel Twente. Een voorbeeld is de heer Lette, die in die tijd ook deel uitmaakte van de groep nieuwelingen onder de leiding van "Blonde Piet".

Hieronder doet de heer Lette zijn verhaal:
"Piet Alberts, kende ik in de oorlogsjaren als zodanig niet. Ik kende hem alleen als "Blonde Piet". Zo stond hij bij de verzetsmensen bekend en later ook bij de vijand. Gelukkig heeft de vijand nooit het verband kunnen leggen tussen "Blonde Piet" en zijn werkelijke naam, anders was hij zeker gearresteerd.
Hij had meerdere groepen onder zich en kwam overal. Het was niet zo dat onze groep op een geheime locatie zat. Wij waren gewoon thuis en als wij een klus kregen, deden wij die en daarna ging ieder weer zijns weegs.
Het was zelfs zo dat je, met uitzondering van de commandant, ook maar heel weinig wist van de personen in je eigen groep. Omdat dit véél te gevaarlijk was. Laat staan dat je iets zou weten over andere groepen. Er waren groepen die maar heel weinig actie ondernamen. Onze groep was vrij actief. Een aantal mensen van onze groep ken ik nog.

Dit waren: Klaas Nijenbrink, dat is zelfs een neef van mij. Hij heeft een broer Harm Nijenbrink, die bij de politie heeft gezeten. Verder Jan Beugelink, die was na de oorlog ook bij de politie, Johan van de Berg, Hofstra, Johan Letteboer, Wim Nierkens, Jonny Boer, dit was een zoon van een groenteboer aan de Kuipersdijk te Enschede. Hij was volgens mij de jongste van de groep. Verder Dries van Leeuwen, die is later een bekende scheidsrechter geworden en Johan Gerbens die volgens mij goede banden onderhield met de Kringcommandant Binnenlandse Strijdkrachten Ben ter Kuile. Verder nog Klaas Straatman. Hij was volgens mij hoger en deed zelf nooit mee aan acties. Hij gaf volgens mij alleen de bevelen. Ik herinner mij ook nog aan Hennie Meurink en Johan Hofstra als leden van de groep.
Onze werkzaamheden bestonden uit alles wat ons opgedragen werd, zoals het plegen van sabotage en hetverzamelen en transporteren van gedropte wapens, munitie en springstof.