Deze begraafplaats is ontstaan in 1829 nadat bij Koninklijk besluit op 1 januari 1829 het begraven in kerken verboden was gesteld. In de 19e eeuw was het gebruikelijk dat de elite begraven werd in de kerk. Alle overige burgers werden rondom de kerk begraven. Na het verbod om overledenen in de kerk te begraven werden een tweetal locaties uitgekozen als nieuw kerkhof namelijk aan de Deurningerstraat “Het Boerenkerkhof” en aan de Espoortstraat. Beide kerkhoven worden op 1 januari 1829 in gebruik genomen.

Aangezien de beide kerkhoven als snel te klein waren besloot de gemeente Enschede een nieuw kerkhof aan te leggen aan de Noord Esmarkerondweg. Op 1 november 1899 werd dit kerkhof in gebruik genomen en op het kerkhof aan de Espoortstraat werden geen nieuwe huur en eigen graven meer uitgegeven. Op 17 mei 1924 is de begraafplaats aan de Espoortstraat definitief gesloten.

Het stadskerkhof aan de Espoortstraat was eigendom van de Hervormde Gemeente in Enschede en werd vervolgens overgedragen aan de gemeente Enschede. De stichting Enschedese Historische Begraafplaats de Espoort onder voorzitterschap van Frans Roeloffzen heeft zich lange tijd bekommerd over de begraafplaats en heeft ook restauraties laten uitvoeren zoals de kerkhofmuur.

STADSBEGRAAFPLAATS ESPOORTSTRAAT. [Rijksmonument]

De stichting Enschedese Historische Begraafplaats de Espoort is inmiddels opgeheven en de gemeente Enschede draagt momenteel zorg voor het beheer en onderhoud van de begraafplaats.

De monumentale poort van het kerkhof bestaat uit de pijlers van de historische Espoort, de oostelijke toegang tot de stad die bij de grote brand in Enschede in 1862 ernstige schade heeft opgelopen. Het nieuwe hekwerk is geschonken door de Twentse Hekwerken Onderneming in Enschede die eveneens het duivelsrooster heeft gemaakt.

Dit rooster ligt op een ondiepe put zodat mensen er wel overheen kunnen lopen maar dieren niet. Natuurlijk was het rooster ook bedoeld om de duivel met bokkenpootjes tegen te houden. De laatste ter aardebestelling heeft plaatsgevonden in 1921 en op dit moment zijn er nog 150 graven te herkennen. De Historische Sociëteit heeft alle graven in 1996 geïnventariseerd.

Het kerkhof is een waardevolle historische plaats geworden in het centrum van Enschede.

September 2015.

Bron: Stichting Enschedese Historische Begraafplaats Espoortstraat.[A.J. de Haan]

In 2020 is de Bentheimer zandsteen poort en het gietijzeren hekwerk gerestaureerd.

Omstreeks 1979 zijn een groot aantal fabrieksgebouwen van de textielfabriek E. ter Kuile en Zn. gesloopt. Hierdoor ontstond een grote nieuwe bouwplaats dat eerst als parkeerplaats werd ingericht en later het plan Korteland werd ontwikkeld en gebouwd. Het stadskerkhof bleef gelukkig ongemoeid ofschoon de kerkhofmuur beschadigd werd.