Huis Welbergen

Ofschoon het hier geen monument van Enschede betreft heeft Huis Welbergen een belangrijke historische band met Enschede c.q. de familie van Heek.

De textielondernemers van Heek uit Twente hebben in de afgelopen eeuwen een belangrijke invloed gehad op de cultuurwaarden in Nederland en ver daarbuiten. Zowel de beeldende kunst en historische gebouwen hadden een grote aantrekkingskracht op de van Heek’s. Het was Bertha Jordaan van Heek [1876-1960] de dochter van Gerrit Jan van Heek die al op jonge leeftijd geïnteresseerd was in de schilderkunst.

Haar grote voorbeeld was Alexis Vollon in Parijs waar ze schilderlessen volgde. In Parijs ontmoette ze de bankier Jan Jordaan een telg uit de Twentse textiel industrie. In 1907 trouwde het echtpaar in het huis met de hoge stoep in Enschede. Het echtpaar is altijd kinderloos gebleven. Vele schilderstukken van Bertha Jordaan van Heek hangen in het Huis Welbergen.

De geschiedenis van de Burcht gaat terug naar het jaar 1282 waar de naam van de Herren van Welbergen al beschreven staat. Door de loop der eeuwen is deze “Hofplatz” in het bezit van verschillende families geweest. In het midden van de 16e eeuw werd het omgebouwd tot een waterburcht. In de achttiende eeuw heeft de huidige omvang en stijl vorm en inhoud gekregen. Huis Welbergen gebouwd uit voornamelijk bakstenen en voorzien van zandstenen kozijnen. Een ingetogen architectuur met een rijke omgeving en het geheel voorzien van een fraaie gracht die door de Gauxbach voorzien werd van water. Zelfs aan een eenvoudige ophaalbrug ontbreekt het niet.

Bertha van Heek – Jordaan kocht de min of meer vervallen Wasserburg Welbergen in 1929 voor 180.000,= Nederlandse guldens. Het geheel bestond uit een Burcht, een watermolen een korenspieker, dertien boerderijen en 625 hectare grond waarvan het Gildehauservenn deel uitmaakte.

Na de door van Bertha van Jordaan-van Heek in 1960 is het totale bezit van Haus Welbergen ondergebracht in een stichting. Doelstelling van de stichting Bertha Jordaan-van Heek is de instandhouding van het totale bezit alsmede de kunstzinnige uitwisseling tussen Duitsland en Nederland. Huis Welbergen heeft een belangrijk archief waaronder de correspondentie van Baron von Furstenberg en Prinses van Gallitzin.

Huis Welbergen wordt momenteel niet bewoond en uitsluitend gebruikt voor vergaderingen en bijeenkomsten. Op verzoek is het huis en de kunstcollectie voor groepen te bezichtigen. De openbare ruimten zoals de tuinen en het park zijn voor publiek het gehele jaar toegankelijk.

Klik HIER voor een volledige beschrijving van de historie van Huis Welbergen.

Bertha Jordaan van Heek

Bertha Jordaan-van Heek (1876-1960)

De textielondernemers van Heek uit Twente hebben in de afgelopen eeuwen een belangrijke invloed gehad op de cultuurwaarden in Nederland en ver daarbuiten. Zowel de beeldende kunst en historische gebouwen hadden een grote aantrekkingskracht op de van Heek’s.  Het was Bertha Jordaan van Heek [1876-1960] de dochter van Gerrit Jan van Heek die al op jonge leeftijd geïnteresseerd was in de schilderkunst. Haar grote voorbeeld was Alexis Vollon in Parijs waar ze schilderlessen volgde. In Parijs ontmoette ze de bankier Jan Jordaan een telg uit de Twentse textiel industrie. In 1907 trouwde het echtpaar in het huis met de hoge stoep in Enschede. Het echtpaar is altijd kinderloos gebleven. Vele schilderstukken van Bertha Jordaan van Heek hangen in het Huis Welbergen.

De geschiedenis van de Burcht gaat terug naar het jaar 1282 waar de naam van de Herren van Welbergen al beschreven staat. Door de loop der eeuwen is deze  “Hofplatz” in het bezit van verschillende families geweest. In het midden van de  16^e eeuw werd het omgebouwd tot een waterburcht. In de achttiende eeuw heeft de huidige omvang en stijl vorm en inhoud gekregen. Huis Welbergen gebouwd uit voornamelijk bakstenen en voorzien van zandstenen kozijnen. Een ingetogen architectuur met een rijke omgeving en het geheel voorzien van een fraaie gracht die door de Gauxbach voorzien werd van water. Zelfs aan een eenvoudige ophaalbrug ontbreekt het niet.

Bertha van Heek – Jordaan kocht de min of meer vervallen Wasserburg Walbergen in 1929 voor 180.000,= Nederlandse guldens. Het geheel bestond uit een Burcht, een watermolen een korenspieker, dertien boerderijen en 625 hectare grond waarvan het Gildehauservenn deel uitmaakte.

Na het overlijden van Bertha van Jordaan-van Heek in 1960  is het totale bezit van Haus Welbergen ondergebracht in een stichting. Doelstelling van de stichting Bertha van Jordaan-van Heek is de instandhouding van het totale bezit alsmede de kunstzinnige uitwisseling tussen Duitsland en Nederland. Huis Welbergen heeft een belangrijk archief waaronder de correspondentie van Baron von Furstenberg en Prinses van Gallitzin.

Huis Welbergen wordt momenteel niet bewoond en uitsluitend gebruikt voor vergaderingen en bijeenkomsten. Op verzoek is het huis en de kunstcollectie voor groepen te bezichtigen. De openbare ruimten zoals de tuinen en het park zijn voor publiek het gehele jaar toegankelijk.

Bron: Gerard Vaanholt & Jan van den Dungen ]vrouw zonder land] een levensschets van Bertha Jordaan-van Heek. [Broekhuis 1993]

Het barokke herenhuis

Het herenhuis doet eerst denken aan een barok gebouw uit “een stuk”. Maar als je verder kijkt zie je  talrijke bouwvoegen die laten zien dat er verschillende fases in de bouw waren. De oorsprong van het bakstenen huis ligt in het zuidelijke deel.  In de oostgevel kun je zowel op de begane grond als op de eerste verdieping de dichtgemetselde horizontaal gedeelde ramen met zandstenen kozijnen zien.

Verder duiden twee dichtgemetselde ramen net boven de sokkel op een, in dit gedeelte van het gebouw, aanwezige kelder. Dit eerste gebouw moet, afgaande op de vorm, uiterlijk rond 1500 zijn ontstaan. Christian von Oldenhues  vergrootte het herenhuis tussen 1560-1570  richting westen en bouwde de westgevel, in die tijd gebruikelijk als drie-trapsgevel, afgewisseld met kleine openingen en duivengaten. De lange gevel werd symmetrisch gevormd door axiaal gerichte ramen, maar deze eigenlijk verticale indeling werd weer opgeheven door horizontale, vooruitstekende zandstenen richels. Iets naast het midden bouwde hij, aan de tuinkant, een trappenhuis.

Heinrich Franz Buchholtz verbouwde vanaf 1730 het huis, liet de verhouding van het gebouw en de indeling van de gevel ongemoeid, maar veranderde alleen de venstervormen in eenvoudige kruisramen met gewone zandstenen kozijnen. Binnenin werd het huis compleet vernieuwd en aangepast aan het verlangen naar meer wooncomfort en een gepaster interieur.

Zo werd de zaal op de begane grond met een prachtig gestuukt plafond versierd met blad- en rankenguirlandes en geometrische linten in pasteltinten, wat in die tijd zeer gewild was. Ook de voorburcht werd in deze tijd verbouwd. Van de oudere gebouwen, die nog een verdedigend karakter hadden, zijn alleen resten van het poorthuis met een later nog omgebouwde ophaalbrug en de kern van de ronde verdedigingstoren op de uiterste zuidwesthoek bewaard gebleven. Verder werden de gebouwen tot tuinhuisjes omgebouwd, waarvoor Slot Nordkirchen (gebouwd tussen 1703-1734) met zijn vier hoekpaviljoens blijkbaar een voorbeeld was.

De molen, die bij de ingang van de voorburcht werd neergezet, is in zijn huidige vorm tussen 1625-1632  gebouwd en was eerst als oliemolen en vanaf 1699 ook als papiermolen in bedrijf.  Daarna werd de molen aan het begin van de 19e eeuw tot maalmolen omgebouwd. Er tegenover ligt de hoge graanopslag, die ook stamt uit het begin van de 19e eeuw.

Interieur foto’s.