Kasteel Saterslo in Saasveld. - Stichting Cultureel Erfgoed Enschede

Stichting Cultureel Erfgoed Enschede

Op de plek van de St. Plechelmuskerk in Saasveld heeft vroeger kasteel Saterslo gestaan. De grachten zijn er nog. Het kasteel is oorspronkelijk een middeleeuwse havezate en wordt voor het eerst vermeld in kronieken rond 1360–1361, als bisschop Jan van Arkel het belegert omdat Godeke van Saterslo ontrust veroorzaakt.Na onderhandelingen worden kasteel en blokhuis ontmanteld. Via erfopvolging komt het bezit bij de familie Van Reede die het kasteel herbouwt en uitbreidt. In 1514 onder leiding van Adriaan van Reede en later opnieuw na branden in 1523 wordt de burcht krachtiger herbouwd.

De broers Hendrik en Godert (Govert) van Reede raken in 1573 slaags met elkaar over de boedelverdeling van hun ouders. De Spaansgezinde Hendrik is domheer van Munster en vindt dat hij is benadeeld. Met Spaanse hulp verovert of bezet hij het (leegstaande) huis Saasveld (Saesveld). Hendrik trouwt in 1574 met de Elisabeth gravin van Mansfeldt en gedraagt zich als eigenaar van Saasveld. In 1580, wanneer Twente door de verrader Rennenberg opnieuw in de frontlinies terechtkomt, verlangt de staatse Godert het beheer over het strategisch gelegen kasteel terug. Hendrik legt het verzoek van zijn broer en van stadhouder Rennenberg naast zich neer omdat hij ‘het kasteel alleen wil behoeden voor een overval’. Op 10 mei 1580 (vlak na het verraad van Rennenberg op 3 maart 1580) slaagt Godert erin het kasteel ongeschonden door de staatsgezinde drost van Twente, Goossen van Raesfelt, te laten innemen. Het wordt daarna door acht soldaten van de graaf Van Hohenlohe bewaakt om te voorkomen dat Spaanse soldaten zich er nestelen, maar in 1593 valt het huis opnieuw in Spaanse handen. Na de Tachtigjarige Oorlog wordt de familie Van Reede opnieuw met Saasveld beleend. In 1735 koopt de familie Droste zu Vischering het goed, maar Adolf von Droste sloopt het huis definitief in 1817–1818. Daarmee verdwijnt het imposante kasteel met dubbele gracht en binnenplein. De poort blijft nog tot 1821 behouden.

De hoofdburcht is volgens achttiende-eeuwse tekeningen een omgracht vierkant complex bestaande uit een U-vormig gebouw met geveltoppen en zadeldaken en een losstaand poortgebouw. Op de binnenplaats, in de hoek van het hoofdgebouw en een zijvleugel, staat een traptoren met zeventig treden. Op een van de hoeken van het kasteel is een koepeltoren gebouwd. Het kasteel beschikt over een ridderzaal en een gewelfde kelder. Het poortgebouw heeft oorspronkelijk een ophaalbrug. Rondom de voorburcht en de hoofdburcht heeft nog een tweede gracht gelegen. Alleen deze buitengracht is behouden gebleven.

Wat staat er nu?

Op de voormalige kasteellocatie staat nu de St. Plechelmuskerk, als opvolger van de schuilkerk die al in de zeventiende eeuw binnen het kasteel is ingericht De huidige kerk is uit 1926 en gebouwd op het kerkeiland dat wordt omringd door de oorspronkelijke buitengracht van Saterslo. In de kerktuin liggen nog sporen van het vroegere kasteel; een vijver markeert de plek waar het slot heeft gestaan en monumentale bomen (zoals een honderdvijftig jaar oude beuk en plataan) flankeren de tuin. Verder zijn enkele bouwfragmenten van het kasteel in de pastorie verwerkt.