Het terrein van de zoutfabriek aan de spoorlijn Boekelo - Haaksbergen omstreeks 1935.

De Boekelose Zoutfabriek was een belangrijke industriële onderneming in de Twentse regio, gelegen aan de spoorlijn tussen Boekelo en Haaksbergen.

Oorsprong en stichting

Oprichting: De zoutwinning in Boekelo begon in 1919, toen de Nederlandse Zoutindustrie N.V. werd opgericht. Aanleiding: In de Eerste Wereldoorlog was er een tekort aan geïmporteerd zout. Daardoor besloot men om zout uit Nederlandse bodem te winnen. Locatiekeuze: Boekelo was gekozen vanwege de aanwezigheid van steenzoutlagen diep onder de grond (op ca. 300–400 meter diepte).

Ontwikkeling van de fabriek

1919–1925: Start van de booractiviteiten en aanleg van de eerste zouthuisjes (waar pekelwater omhoog werd gepompt). Het opgepompte pekelwater werd naar de fabriek gepompt, waar het in verdamppannen werd ingedampt tot zuiver zout. Rond de fabriek ontstond een heus bedrijventerrein, met spoorlijnverbindingen naar Enschede en Hengelo.

De zouttoren zoals die jarenlang in het Twentse landschap hebben gestaan. Deze replica staat op het perron van de Museum Buurt Spoorweg in Boekelo.

Ontwikkeling van de fabriek

1919–1925: Start van de booractiviteiten en aanleg van de eerste zouthuisjes (waar pekelwater omhoog werd gepompt). Het opgepompte pekelwater werd naar de fabriek gepompt, waar het in verdamppannen werd ingedampt tot zuiver zout. Rond de fabriek ontstond een heus bedrijventerrein, met spoorlijnverbindingen naar Enschede en Hengelo.

Het Boekelose bedrijf speelde een sleutelrol in de ontwikkeling van de chemische industrie in Twente. In de loop van de jaren zestig werd de zoutproductie geleidelijk verplaatst naar Hengelo, waar modernere installaties waren.

Er staan nog woningen van bazen van de zoutfabriek, gebouwd in 1918, nabij de zoutfabriek. https://cultureelerfgoedenschede.nl/woonhuizen-oude-deldenerweg/

Deze huizen zijn gemeentelijk monument. Er zijn nog originele zouttorens (of waterpomptorens) en ‘zouthuisjes’ in het landschap rond Boekelo (o.a. langs wegen). Deze markeren plekken waar vroeger zoutwinning/boringen waren.

De huidige zouthuisjes hebben hun langste tijd gehad en zullen dus ook uit het landschap verdwijnen.

Foto’s: SCEE