Carillon Grote kerk
Het carillon, de beiaard of het klokkenspel is rond 1500 ontstaan in de Lage Landen (Nederland, België en de Franse Nederlanden). Het is het oudste muzikale massamedium uit de geschiedenis en op dit moment ook het zwaarste muziekinstrument ter wereld.
Het instrument
Een carillon bestaat uit een serie chromatisch gestemde bronzen klokken die met handen en voeten worden bespeeld via een stokkenklavier. De klokken zelf bewegen niet. Elke toets is met een stalen draad verbonden aan een klepel, die door die toets naar beneden te duwen tegen de klokwand wordt getrokken. Klokkenbrons bestaat voor 80% uit koper en voor 20% uit tin. De toonhoogte en de klankkleur worden o.a. bepaald door de diameter en het profiel van de klok.
Geschenk
Enschede kreeg zijn eerste carillon met 42 klokken in 1929. Het was een geschenk van de familie Van Heek aan de stad. Deze klokken werden gegoten door de Engelse klokkengieters Gillett & Johnston. Helaas zijn de 32 grootste klokken tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers meegenomen en omgesmolten.
49 klokken
StadsCarillon Enschede bestaat nu uit 49 klokken, des-es-f-chromatisch-es4, maar aangesloten op het klavier als Bes-c-d-chromatisch-c4. De zwaarste klok weegt 2000 kg.; alle klokken samen iets meer dan 10.000 kg. De grootste 29 klokken zijn in 1950 door de firma Van Bergen gegoten, de overige 20 in 1980 door Koninklijke Eijsbouts. Bijna alle klokken hangen in de torenspits. Vier klokken (des-es-f-as) hangen op de torenzolder. Deze worden niet alleen als carillonklokken, maar ook als luidklokken gebruikt.
Klinkend Erfgoed
De afgelopen 100 jaar hebben beiaardiers en vele anderen die zich voor de lokale beiaardcultuur inspannen dit immateriële erfgoed steeds weer weten te vernieuwen. Dankzij hen is het carillon nog altijd regelmatig te horen in veel dorpen en steden, ondanks de opkomst en populariteit van nieuwere muzikale media.
De Koninklijke Nederlandse Klokkenspel-Vereniging (KNKV) heeft ervoor gezorgd dat de Nederlandse beiaardcultuur in 2014 aan de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland is toegevoegd. Belangrijk is het borgen van de beiaardcultuur: het gaat niet alleen om het beschermen van de instrumenten, maar ook om het doorgeven van kennis aan nieuwe generaties, voortdurend promoten en vernieuwen van de traditie en in verbinding blijven met het maatschappelijk gebeuren van nu.
Stadsbeiaardier
Toen Esther Schopman in het voorjaar van 2018 door de gemeente Enschede gevraagd werd om stadsbeiaardier van Enschede te worden, kreeg zij de uitdrukkelijke opdracht om een brug te slaan tussen het StadsCarillon en de stad. Dat doet zij met veel plezier, onder andere door met haar spel aan te sluiten bij (lokale) actualiteiten en activiteiten, verzoeknummers voor carillon te bewerken en te spelen, torenbeklimmingen te organiseren, gastbeiaardiers van over de hele wereld uit te nodigen en door met lokale musici op te treden, zoals met de band Quasimodo ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van Broodje Cultuur of met diverse zangers tijdens kerstconcerten.
Enschedese Carillons
In 2024 is de Stichting Enschedese Carillons (SEC) opgericht om de stadsbeiaardier bij alle activiteiten te ondersteunen. Deze stichting richt zich op beide carillons in Enschede, ook de CampusBeiaard van de Universiteit Twente. SEC hoopt in 2029 - honderd jaar nadat het eerste carillon in Enschede kwam - een derde Enschedees carillon te kunnen realiseren: een mobiel carillon, waarmee je naar de mensen toe kunt.